تحلیل فضایی-زمانی پراکنده‌رویی در منطقۀ ساحلی دریای خزر

Authors

  • حسین وطن دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران
  • رحیم سرور عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران
  • محمد اخباری عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
Abstract:

با وجود استقرار بیش از نیمی از جمعیت جهان در نواحی ساحلی، این مناطق در مقابل بحران‌های طبیعی و انسانی ازقبیل نوسان سطح آب، فرسایش، آلودگی، بهره‌برداری فزاینده از منابع، افزایش شتابان جمعیت و گسترش اراضی ساخته‌شده جزو اکوسیستم‌های آسیب‌پذیر به شمار می‌روند. منطقۀ ساحلی دریای خزر در سه استان گیلان و مازندران و گلستان، در چند دهۀ اخیر به‌شدت در معرض بسیاری از این بحران‌های طبیعی و انسانی و به‌طور خاص افزایش شتابان جمعیت و گسترش فزایندۀ اراضی ساخته‌شده، قرار داشته است. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر بررسی تحولات فضایی-زمانی پوشش اراضی و پدیدۀ پراکنده‌رویی در منطقۀ ساحلی دریای خزر در فاصلۀ سال‌های 1364تا1394 است. داده‌های استفاده‌شده در تحقیق حاضر شامل نتایج حاصل از سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن و تصاویر ماهواره‌ای لندست است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تغییرات فضایی-زمانی پوشش زمین در نوار ساحلی دریای خزر حکایت از افزایش بی‌رویۀ اراضی ساخته‌شده در مقابل کاهش فزایندۀ پوشش گیاهی دارد؛ به‌ طوری‌ که مساحت اراضی ساخته‌شده با میزان رشد سالانۀ 2/3درصد از 1158کیلومتر مربع در سال 1364، به بیش از 3162کیلومتر مربع در سال 1394 افزایش یافته است. علاوه بر این، الگوی غالب رشد اراضی ساخته‌شده به‌صورت رشد پراکنده بوده است؛ به طوری که ارزش شاخص پراکنده‌رویی در سی سال اخیر برابر 8/4 است. نتایج حاصل از تحلیل متریک‌های فضایی نیز گذار از لکه‌های شهری و روستایی کوچک و متفرق را به‌سمت لکه‌های بزرگ‌تر، نزدیک‌تر و فراوان‌تر نشان می‌دهد. بر این اساس، منطقۀ ساحلی دریای خزر در چند دهۀ اخیر به‌ سبب رشد شتابان و بدون برنامۀ جمعیت و به دنبال آن تغییرات فضایی- زمانی پوشش زمین در قالب گسترش بی‌رویۀ اراضی ساخته‌شده به‌صورت پراکنده و متفرق، دچار بحران فضایی و ازهم‌گسیختگی سیمای سرزمین شده است. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

پراکنش زمانی و مکانی ماهیان خاویاری در آب‌های ساحلی دریای خزر طی سال‌های 85-1383

چکیده در این پژوهش، تنوع گونه‌ای، پراکنش زمانی و مکانی ماهیان خاویاری در عمق‌های کم‌تر از 10 متر در حوضه آب‌های ساحلی استان مازندران در دریای خزر با استفاده از دام گوشگیر طی سال‌های 85-1383 مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 719 عدد انواع ماهیان خاویاری صید شد. تاس‌ماهی ایرانی 5/85 درصد، ازون‌برون 4/6 درصد، تاس‌ماهی روسی 6/5 درصد، شیپ 4/2 درصد و فیل‌ماهی 1/0 درصد صید را تشکیل دادند. ...

full text

پهنه‌بندی خطرات ژئوتکنیکی لرزه‌ای در نوار ساحلی دریای خزر

Natural hazards are among destructive agents that annually take thousands of lives and impose devastating damages in Iran. Spotting such a high risk areas can help reducing the amount of their probable risk. A 1:500000 liquefaction and landslide hazard zonation map developed for the southern shoreline of the Caspian Sea. This geotechnical hazard map divides the study area to 15 hazard classes (...

full text

پهنه‌بندی خطرات ژئوتکنیکی لرزه‌ای در نوار ساحلی دریای خزر

بلایای طبیعی از جمله مهم ترین عوامل مخربی هستند که تاکنون خسارات و تلفات بسیاری را در سراسر جهان به بار آورده‌اند. شناسایی مناطق که ظرفیت بالایی برای وقوع چنین پدیده‌هایی دارند، میزان آسیب‌پذیری احتمالی ناشی از آنها را تا حدود زیادی کاهش خواهد داد. بدین منظور، در این مطالعه، با بکارگیری سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی، نقشه ‌پهنه‌بندی خطرات ژئوتکنیکی لرزه‌ای شامل روانگرایی و زمین‌لغزش در مقیاس 1:5...

full text

تحلیل دانه بندی و بافت رسوب در حاشیه جنوبی دریای خزر(مطالعه موردی: خط ساحلی نور)

  تحلیل اندازه دانه‌بندی رسوب ابزار مهمی برای طبقه‌بندی محیط رسوبی می‌باشد. در حال حاضر برای بررسی این مهم، از محاسبه آماری برای بسیاری از نمونه‌ها استفاده می‌شود، اما این روش‌ها وقت‌گیر و دشوار است. اندازه رسوب در ایجاد فرسایش و انتقال رسوب یک عامل مهم محسوب می‌گردد. بنابراین ارایه یک شیوه مدون برای تحلیل دانه‌بندی ضروری می‌باشد. مطالعه حاضر، برای تعیین نوع بافت و دانه بندی ‌رسوب با استفاده از...

full text

اندازه‌گیری و تحلیل پارامترهای شیمیایی و انتشار امواج صوتی در آب‌های ساحلی جنوب دریای خزر

این تحقیق براساس تحلیل داده‌های اندازه‌گیری شده پارامترهای مختلف آب دریا در آب‌های ساحلی جنوب دریای خزر انجام شده است. همچنین اثرات لایه‌بندی ستون آب بر نحوه تغییر پارامترهای شیمیایی (اسیدیته، اکسیژن محلول، کدری، کلروفیل) و سرعت صوت مورد ارزیابی قرار گرفت. عملیات داده‌برداری در آب‌های مرز جنوبی دریای خزر برنامه‌ریزی شده و توسط دستگاه نیمرخ بردار پارامترهای شیمیایی آب دریا CTD در ایستگاه‌های اند...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 1

pages  35- 52

publication date 2017-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023